24 خردادماه سومین سالروز انتخاب حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور دولت یازدهم بود. بر همین اساس درباره مهم‌ترین دستاوردهای دولت یازدهم با اکبر ترکان "دبیر شورای عالی مناطق آزاد و مشاور رئیس‌جمهور" گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌آید:
آقای ترکان ارزیابی شما از پشت سر گذاشتن سه سال از دولت روحانی چیست و به نظر شما مهم‌ترین اقدامی که این دولت انجام داد، کدام است؟
به نظرم موفقیت در مذاکرات هسته‌ای درخشان‌ترین اتفاقی است که افتاده و این در تاریخ دیپلماسی ایران، بزرگ‌ترین دستاورد کشور ما به شمار می‌رود؛ البته در این قضیه مقام معظم رهبری حمایت کردند، شخص آقای رئیس‌جمهور کوشش‌هایی درخشانی داشتند، همچنین وزارت امور خارجه در این راستا بسیار تلاش کرد و مجلس نیز از این کار حمایت کرد که به تصویب رسید. درواقع دولت و مجلس روی این موضوع کار کردند و اکنون یک دستاورد ملی و انقلابی برای کشور به شمار می‌رود.
البته می‌شد بهتر از این هم باشد. به نظر شما چه زمانی می‌توان ثمرات برجام را بیش‌تر مشاهده کرد؟
ببینید آنچه فکر می‌شد انجام گرفته است، الآن ساختار تحریم‌ها فروریخته و مصوباتی که علیه کشور ما به‌صورت ظالمانه به تصویب رسیده بود، از بین رفت؛ اما حالا اینکه در عمل یک اتفاقاتی می‌افتد باید گفت در ایالات‌متحده لابی‌های صهیونیستی قدرتمندی است که علیه نظام و جمهوری اسلامی عمل می‌کند و آنها همچنان به دشمنی خود ادامه می‌دهند و دشمنی‌شان را قطع نکرده‌اند.
در واقع موفق نشده‌اند تاکنون علیه ما اقدامی انجام دهند ولی اقداماتشان را علیه ما ادامه می‌دهند اما کوشش ما نیز این است که کشورمان را به جلو ببریم و به همین دلیل است که اقتصاد مقاومتی را به‌عنوان راه‌حل اصلی می‌دانیم.
نکته این است که آیا ما می‌خواهیم تمام آینده خود را روی منابع بیرون از کشور قرار دهیم آیا روی این حساب کنیم؟ یا روی توانایی‌های داخلی خودمان حساب کنیم؟ اینکه ما روی توانایی داخلی خود حساب کرده و متکی به ظرفیت‌های داخلی کشور را جلو ببریم برای این است که در مقابل تهدیدات بیرونی مصون باشیم.
تهدیدات بیرونی علیه ماست، اگرچه در سطوح سیاسی، دولت آمریکا با امضای برجام توافق کرده، اما آیا اوباما همه نظام سیاسی آمریکاست؟ اوباما بخشی از نظام سیاسی آمریکاست و قدرت‌های دیگری پیدا و ناپیدا در ایالات متحده هستند که آنها به دشمنی‌شان علیه جمهوری اسلامی ایران ادامه می‌دهند و به همین دلیل است که باید توجه کنیم کشورمان برنامه خود را روی اقتصاد مقاومتی استوار کند، به‌طوری‌که این دشمنی‌ها و این تهدیدات که همیشه علیه ما بوده و هست، جوری نباشد که بتواند آسیب بزرگ به کشور ما بزند.
ما باید به‌گونه‌ای اقتصادمان را بنا کنیم که متکی به ظرفیت‌های جمهوری اسلامی و درونی باشد، البته این باز به معنای درون‌گرایی نیست، بلکه به معنای درون‌زایی است؛ از زایش ظرفیت‌ها و استعدادهای درونی‌مان باید اقتصادمان رشد کند، البته به بازارهای صادراتی، بازارهای بین‌المللی و ظرفیت‌های بین‌المللی نیز توجه داریم و متوجه این پتانسیل‌ها هستیم، ولی آن دشمنی‌ها به ما می‌گوید اقتصاد مقاومتی یک پدیده همیشگی باشد.
آقای مهندس ما شاهد هستیم که در فضای بعد از برجام برخی کارخانه‌ها به تعطیلی کشیده شده‌اند، دلیل تعطیل شدن این کارخانه‌ها را چه می‌دانید؟
این کارخانه‌ها همان‌طور که شما گفتید که الآن تعطیل نشده، اینها در یک جریانی که رو به اضمحلال بوده رفته و الآن نقطه مرگش فرا رسیده است. صنعت داخلی کشور از آنجا آسیب دید که قیمت دلار را در آن دوران ثابت نگه داشتند و تورم باعث می‌شد که قیمت کالای داخلی سال به سال بالا رود و چون قیمت دلار را ثابت نگه داشته بودند، قیمت کالای مشابه خارجی ثابت بود.
برای مثال یک قطعه خارجی اتومبیل ۵ دلار بود، در داخل کشور تا زمانی که قیمت دلار پایین بود، مثلاً آن را ۳ هزار تومان می‌ساختیم، تورم هنوز نشده بود؛ حالا بین ۳ هزار تومان در مقابل ۵ دلار کدام به‌صرفه است؟ درواقع ۳ هزار تومان ۳ دلار و ۵ هزار تومان ۵ دلار بود، پس داخلی به‌صرفه‌تر است.
وقتی دلار ثابت نگه داشته شود، تورم هم باعث می‌شود آن ۳ هزار تومان به ۴ هزار، ۵ هزار، ۷ هزار و در نهایت ۱۰ هزار تبدیل شود، پس قیمت داخلی با تورم بالا می‌رود، ازاین‌رو وقتی دلار ثابت نگه داشته شود قیمت خارجی همان ۵ دلار و ۵ هزار تومان است و در این صورت صرفه با واردات است.
در این زمان است که صنایع داخلی یکی پس از دیگری شکست خوردند و منجر به واردات کالا از خارج شد، این آسیب اصلی است که با دلارهای فراوان صادرات نفت و پایین نگه داشته شدن مصنوعی قیمت دلار به صنعت ایران وارد شده و بعد یک‌مرتبه دلار جهش پیدا کرده و ۳ هزار و ۶۰۰ تومان می‌شود که هنوز هم در همان حدود است.
این موضوع باعث شد که صنعت داخلی دوباره جانی بگیرد، منتها صنایع کوچک برخیزند و اموراتشان آرام‌آرام سرپا شود، ولی خیلی از صنایع به‌قدری بدهی‌های انباشته از آن دوران دارند که این بدهی‌های انباشته سال‌به‌سال به آنها بهره بانکی می‌خورد، بنابراین منجر به این می‌شود که تحت فشارهای سهمگین قرار می‌گیرند و این فشارها باعث شده که صنایع دچار آسیب شود.
برخی از صنایع هم هستند که باید تکنولوژی خود را به‌روز کنند، مثل صنعت خودرو که اگر صنعت خودرو تکنولوژی خود را به‌روز نکند، آیا می‌تواند دوام یابد؟
درواقع نمی‌تواند رقابت کند؟
بله، ماشین‌های خارجی را مردم نگاه می‌کنند و می‌بینند مدل‌های جدید با فناوری‌های نو می‌آید، اگر فناوری صنعت داخلی به‌روز نشود، منجر به این می‌شود که اینها قدرت رقابت را از دست می‌دهند، لوازم خانگی هم از این جمله است و دائماً باید صنایع خود را از نظر تکنولوژی به‌روز کنند و تحقیق و توسعه داشته باشند و دائماً مدل‌های جدید ارائه داده و تکنیک‌های جدید به کار گیرند تا قدرت رقابتی‌شان را حفظ کنند.
آقای ترکان آیا دولت نباید آنها را حمایت کند؟
این مسئله درست است، دولت هم باید از فناوری‌های جدید حمایت کند، هزینه برخی از فناوری‌ها را حتی باید دولت بدهد؛ من معتقدم مثلاً به صنایع بگوییم بروید تکنولوژی‌تان را به‌روز کنید، پول تحقیق و توسعه را نصفش را دولت می‌دهد.
یک یخچال یا بخاری باید به‌روز باشد همه لوازم خانگی باید به‌روز شوند، مردم زیبایی، فناوری روز و تکنیک‌های جدید می‌خواهند، وقتی جنس خارجی آمده و به آن شکل است و جنس ایرانی نمی‌تواند رقابت کند، همین باعث ضعیف شدن کالای داخلی می‌شود، از این رو باید تکنولوژی‌شان را به‌روز کرده و رقابت کنند.
البته وزارت صنعت نیز باید یک صندوق حمایت از فناوری‌های جدید قرار دهد که اگر فناوری با تحقیق و توسعه به‌دست می‌آید، همه پول آن را گردن کارخانه نگذاریم، برای یک مدل جدید، یک محصول، هزینه تحقیق و توسعه زیاد است و دولت باید در اینجا به آنها کمک کند که یک بخشی را دولت بدهد تا اینها به سمت بهبود و ارتقا فناوری حرکت کنند.
و در پایان در یک جمله مهم‌ترین اقدام دولت در این یک سال باقی‌مانده را چه می‌دانید؟
اصلاح نظام بانکی.