و امروز جزیره آرام و زیبای کیش در صدر اولویت‌های سفر قرار گرفته است و جزء اولین انتخاب‌های گردشگران داخلی است و در کنار رونق گردشگری داخلی و جلوگیری از خروج ارز، توانسته وارد حوزه جذب گردشگر خارجی هم شود و به واسطه فراهم بودن زیرساخت‌ها و امکانات گردشگری، چیزی که بسیاری از مناطق دارای پتانسیل جذب گردشگر از ان محروم هستند؛ توانسته به قطب گردشگری داخلی تبدیل شود و همه جاذبه‌های گردشگری تفریحی، خرید، ورزش‌های آبی، اکوتوریست، گردشگری علمی و... در جزیره‌ای به وسعت ۹۰ کیلومتر مربعی بیافریند به طوری که حتی در ایام ریزش مسافر هم همچنان رکود جذب مسافر را دارد. محمد محب خدایی، معاون گردشگری سازمان منطقه آزاد کیش در گفت‌و‌گو با ماهنامه آغاز به تشریح دستاورد‌ها و برنامه‌های منطقه آزاد کیش در حوزه گردشگری پرداخت و 3 عامل مخاطب‌شناسی، ظرفیت سنجی و فرصت یابی را الفبای توسعه این صنعت دانست و از اجرای سیاست‌های جدید در این حوزه خبر داد.
عملکرد سازمان در نوروز۹۴را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا آمارهای ورود و خروج مسافر و خودرو و ماندگاری مسافر نسبت به سال تغییری داشت؟ برنامه‌های جدیدی در نوروز امسال برگزار شد این برنامه‌ها چه تاثیری در میزان ورود و خروج گردشگران داشت؟
ورود مسافر به جزیره کیش نسبت به سال گذشته چیزی حدود ۹ درصد رشد داشت همچنین در تعداد پرواز‌ها در نوروز امسال شاهد رشد ۱۱ درصدی بودیم همچنین ظرفیت صندلی پرواز رشد ۱۴ درصدی یافت که این رشد به واسطه تغییر نوع هواپیما‌ها محقق شد.
در ورود خودرو به جزیره رشد ۱۴ درصدی نسبت به نوروز ۹۳ را تجربه کردیم هر چند که مسافر همراه با خودرو رشد ۷ درصدی داشت این هم به این دلیل بود که اگر سال‌های گذشته میانگین سرنشینان یک خودروی ورودی به کیش ۵ نفر بود امسال به ۳ نفر رسید و گردشگران با تامین رفاه بیشتری به جزیره سفر کردند.
یکی از اقداماتی در نوروز ۹۴ انجام دادیم بحث نیازسنجی مسافران بود اینکه مسافران به غیر از مراکز اقامتی به چه امکانات و خدماتی در طول مدت اقامت نیاز دارند و اینکه باید چه حجمی را برای ارائه تامین کنیم و ذخیره داشته باشیم. در اینجا بحث شناسایی پتانسیل‌های گردشگری کیش مطرح می‌شود اینکه چه پتانسیل‌هایی وجود دارد و چه امکاناتی باید ایجاد شود.
در نوروز ۹۴ تمام با وجود اینکه ظرفیت تمام هتل‌های جزیره اشغال شد و ظرفیت اشغال هتل‌ها به 96.4 درصد رسید اما تنها ۳۱ درصد مسافران ورودی را توانستند پوشش دهند. خانه کاشانه مه‌مان یا خانه‌های گردشگر 51.55 درصد مسافران را پوشش دادند و کپ‌ها و چادر‌ها اقامت 12.7 درصد مسافران ورودی را به خود اختصاص داد و حدود ۴ درصد از مسافران نوروزی جزیره در خانه معلم اقامت داشتند.
ما از همین آمار برای پیش بینی و برنامه ریزی سال جاری استفاده کردیم و موضوعی که باید در حوزه گردشگری به آن توجه داشته باشیم مخاطب سنجی براساس ظرفیت و مقاطع زمانی است.
مساله اساسی که در حال حاضر در این سیستم وجود دارد این است که براساس داشته‌هایمان این برنامه ریزی را نداشتیم که در چه زمانی چه مخاطبی داریم. این در حالی است که ظرفیت‌های نمایشگاهی، بازار‌ها، جشنواره‌ها، برگزاری همایش‌ها و... فرصت‌های جذب گردشگر برای جزیره محسوب می‌شوند.
اگر بر اساس این ظرفیت‌ها و فرصت‌ها برنامه ریزی برای جذب گردشگر داشته باشیم و براساس برنامه اقدامات خود راانجام دهیم، می‌توانیم به ثبات برسیم و معتقدم نباید به طور مقطعی برنامه ریزی داشته باشیم. این توجه داشته باشیم که در ایام عید مسافران به صورت خودش کیش را به عنوان مقصد سفر انتخاب می‌کنند بنابراین مهم این است که در سایر ایام برای مسافران انگیزه سفر ایجاد کنیم که در حال حاضر این موضوعات مخاطب‌شناسی، ظرفیت سنجی، موقعیت‌شناسی و بررسی فرصت‌ها را در دستور کار خود قرار داده‌ایم و همانطور که در بحث اقتصاد مقاومتی مطرح شده باید به سمت ارزآوری در گردشگری حرکت کنیم و وارد بازارهای جهانی شویم.
بازار سیاه بلیت هواپیما را در نوروز امسال چگونه مدیریت کردید؟ چقدر بلیت خارج از نرخ مصوب فروخته شد؟
خوشبختانه امسال توانستیم از ایجاد بازار سیاه فروش چند برابر قیمت بلیت جلوگیری کنیم. موجی ایجاد شده که قیمت بلیت هواپیمای کیش در عید گران می‌شود. امسال از طریق سامانه‌ای مشخص بلیت کیش را به قیمت مصوب به فروش گذاشتیم. با کمک ایرلاین‌ها ویژه زاگرس ایر بلیت کیش را زیر نرخ به قیمت ۳۹۸ هزار تومان به فروش رساندیم. آژانس‌هایی که قصد احتکار داشتند، مجبور شدند به بازار واقعی برگردند. طبق آخرین اخبار و گزارش‌ها امسال تنها ۲۵ درصد از مسافران بلیت گران خریدند. با این مجموعه اقدامات اگر بخواهیم کیش را با شهرهای توریستی کشورمان مقایسه کنیم در نوروز ۹۴ چیزی حدود ۴۵ درصد رشد مسافر داشتیم.
در حوزه جذب مسافر خارجی چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
درست است که با جذب مسافر داخلی به نوعی از خروج ارز از کشور جلوگیری می‌کنیم اما در این بین باید انگیزه سفر در گردشگران خارجی هم ایجاد کنیم.
می‌دانید که در دنیا صادرات چمدانی صرفا خروج یک کالا نیست و به نوعی صدور برند، ذایقه و فرهنگ هم محسوب می‌شود. با ورود گردشگر خارجی بدون اینکه تبلیغی انجام داده باشیم، بازار تولیدات خود را می‌توانیم توسعه دهیم. همانطور که بسیاری از برندهای محصولات ترکیه قبل از اینکه وارد بازار ایران شود از طریق مسافران ایرانی به کشور آمد و در اذهان مردم ثبیت شد. بنابراین با ورود گردشگر خارجی نیازی به هزینه کرد در توسعه بازار وجود ندارد.
در حال حاضر ما از صنعت گردشگری فقط پر کردن اقات فراغت را مد نظر قرار داده‌ایم این در حالی است که فرصت‌های زیادی در سایر حوزه‌های گردشگری کشورمان مانند اکو توریست وجود دارد که این بخش‌ها را باید احیا و فعال کنیم.
می‌دانیم که با ورود به فصل سرما جزیره کیش در جنوب کشور با هدفگذاری گردشگری وارد فصل بهاری می‌شود و باید از این فرصت نهایت استفاده را بکنیم برای جذب گردشگر خارجی و کیش به عنوان یک پنجره عمل کند برای راه اندازی گردشگری داخلی و پتانسیل‌های گردشگری کشورمان را به نمایش بگذاریم. اینکه بتوانیم گردشگران تجاری کشورمان را به گردشگران تفریحی تبدیل کنیم نشان می‌دهد که در اجرای سیاست‌هایمان موفق بوده‌ایم. از سوی دیگر می‌دانیم که قوانین مناطق آزاد این اجازه را می‌دهد که گردشگران بدون اخذ ویزا وارد جزیره شوند.
از این رو سازمان باید برنامه‌های گردشگری خود را به نحوی تنظیم کند که هیات‌های تجاری در خارج از ساعات‌های کار جذب برنامه گردشگری جزیره شوند و ذهنیت مثبتی از کیش پیدا کنند تا به فکر برگشت سفر باشند.
در سال گذشته چه تعداد گردشگر خارجی وارد کیش شدند و مدت ماندگاریشان در جزیره چقدر بود؟
خوشبختانه جذب گردشگر خارجی به کیش با رشد ۳۰ درصدی مواجه شدیم. جالب است که بدانید در ابتدا گردشگران به واسطه تمدید ویزا وارد جزیره می‌شدند اما در حال حاضر جذب برنامه‌های گردشگری جزیره شدند و مدت ماندگاریشان افزایش یافته است.
در همین بحث فعال سازی سایر جاذبه‌های گردشگری و به ویژه اکوتوریست اقداماتی در جزیزه کیش در حال انجام است، از جمله فعالسازی جزایر هندورابی و فارور کوچک و بزرگ، در این رابطه توضیحات بیشتری می‌دهید؟
مشاوران در حال بررسی ظرفیت‌های جزیره در حوزه‌های مختلف هستند. قوانین کیش به عنوان مناطق آزاد پتاسیل‌های بالقوه‌ای را در اختیار ما گذاشته است حال اینکه این پتانسیل‌ها به بالفعل تبدیل شود بحث بسیار مهمی است. مشاوران در حال بررسی هستند که در این جزایر چه برنامه‌های گردشگری قابل اجرا استو در حال تهیه طرح جامع گردشگری این جزایر هستند.
هدف سازمان از ارائه تخفیف‌های۳۰تا۵۰درصدی به مسافران در بخش‌های خرید و اقامت در راستای چه سیاستی بود؟ ارائه این مشوق‌ها در راستای جلوگیری از احتمال کاهش مسافر بود و یا در راستای رشد ورود مسافر؟
جالب است بدانید که نوروز امسال اصفهان با ریزش ۳۵ درصدی مسافر مواجه شد. با توجه به اینکه ایام فاطمیه مقارن شد با هفته اول نوروز و قاعدتا باید گردشگری زیارتی افزایش می‌یافت اما حتی ورود گردشگر به مشهد هم کاهش یافت. در شیراز هم آمار ورود مسافر با ۱۷ درصد کاهش روبه رو شد. این در حالی است که این شهر‌ها در مقطع گذار هم قرار دارند و مسافران عبوری هم در آمار گردشگران این شهر‌ها ثبت می‌شود.
اما جزیره کیش که گران‌ترین مقصد گردشگری محسوب می‌شود و در انتهای کشور واقع شده، در ایام نوروز با افزایش ورود گردشگر مواجه شد. اما بخشی مشوق‌هایی که در قالب ارائه تخفیفات به مسافران عرضه شد، توسط جامعه بازاریان تامین شده بود. باید بپذیرم که لوکس‌ترین مسافران هم از جایزه استقبال می‌کنند و این قاعده در همه جای دنیا حاکم است و تنها منحصر به مسافران ایرانی نمی‌شود و چیزی که قرعه و هیجان داشته باشد برای مردم جذاب است. بنابراین در ایام عید برای جذب هر چه بیشتر مسافر تخفیف‌هایی را برای رقابت با مقاصد گردشگری خارجی مانند دوبی و ترکیه در نظر گرفتیم و تمام برنامه با محوریت گردشگری حلال و گردشگری خانوادگی شکل گرفت.
یکی از اقداماتی که برای نوروز ۹۴ به اجرا رساندیم طرح رالی تور بود. البته در سال‌های گذشته هم سفر با ماشین به کیش برگزار می‌شد اما این طرح را با رویکردهای سفر ارزان، سفر ایمن هدفمند کردیم. طراحی استیکر بر روی بدنه خودروهای شرکت کننده در رالی تور کیش در واقع موجی تبلیغ سفر در سطح شهر‌ها ایجاد کرد. از سوی دیگر مسابقه بهترین عکس سفر برگزار شد که این خاصیت مفهوم بخشی به خاطرات سفر داشت و شرکت کنندگان رالی تور از طول سفر تصویرسازی کردند.
به برنامه ریزی جذب مسافر بر اساس تاریخ و زمان اشاره کردید؟ جزییات آن را توضیح می‌دهید؟
این موضوع به همان بحث مخاطب سنجی بر می‌گردد، بر همین مبنا برای برگزاری رالی تور در فصول مختلف سال برنامه ریزی کردیم. و جشنواره‌های بهاری، تابستانی، پاییزی و زمستانی تعریف کرده‌ایم. و هدفمان این است که جشنواره‌هایمان را به برند تبدیل کنیم، و به دنبال آن رالی بهاری، رالی تابستانی، رالی پاییزی و زمستانی برگزار خواهیم کرد. بر این اساس رالی پاییزی بر جذب دانشجویان تمرکز می‌کند، در برگزاری رالی زمستانی تمرکزمان بر روی روستاهای همجوار خواهد بود. در رالی بهاری و تابستانی مخاطب کل کشور است.
در آینده مسابقات رالی کراس، تیک آف را در کیش برگزار می‌کنیم که مخاطب این برنامه‌ها قشر جوان کشور خواهد بود. معتقدم در بحث جذب مسافر باید مخاطب سنجی واقعی بر اساس ظرفیت‌های موجود انجام دهیم و قطعا نباید وارد برنامه ریزی‌های احساسی شویم. یک تقویم بین المللی با ثبت تمام مناسبت‌های میلادی، قمری و شمسی تهیه کرده‌ایم و براساس این مناسبت‌ها برگزاری برنامه‌های ویژه ان مناسبت را در دستور کار خود قرارداده‌ایم. برای مثال در روز جهانی بهداشت آب می‌توانیم با همکاری وزارت نیرو می‌توانیم کنگره بین المللی آب را برگزار کنیم.
آیا برگزاری این برنامه‌ها و دعوت میهمان برای سازمان هزینه زا نیست؟
معتقدم اگر قرار است یارانه‌ای داده شود بهتر است که این یارانه درراستای توسعه بازار باشد و نه در توسعه سرمایه گذاری. تمام این برنامه‌ها با مشارکت بخش خصوصی به اجرا می‌رسد که این خود گردش مالی خوبی برای جزیره ایجاد می‌کند. اگر بتوانیم در بازار کشش ایجاد کنیم موفق بوده‌ایم.
جالب است بدانید که تعداد هتل‌های کل کشور ترکیه با اصفهان قبل از انقلاب برابر می‌کرد و در حالی که تنها در شهر اصفهان ۸۰ هتل فعال بود تعداد کل هتل‌های ترکیه به اندازه تعداد هتل‌های اصفهان بود. اما امروز تعداد هتل‌های اصفهان به ۴۰ عدد کاهش یافته و تعداد هتل‌های ترکیه به ۶۰۰۰ هزار عدد رسیده است. این نشان می‌دهد که چقدر توانسته‌ایم در بازار کشش و جذابیت ایجاد کنیم.
در حال حاضر چه تعداد هتل در کیش فعال است و آیا هنوز فرصت سرمایه گذاری در این حوزه وجود دارد؟
اگر بخواهیم فعالیت حوزه بازار را افزایش دهیم باید روزانه به ورود بیش از ۷ الی ۱۰ هزار مسافر نیاز داریم که در نوروز روزانه ۱۰ هزار و ۷۰۰ نفر وارد جزیره شدند. در ان زمان راندمان بازار با ضریب ۸۰ الی ۹۰ درصد می‌چرخید و هتل‌ها تنها ۳۱ درصد از این تعداد مسافر را توانستند تحت پوشش قرار دهند. بنابراین نیاز به ساخت پروژه‌های اقامتی هنوز وجود دارد. پس از اتمام نوروز جذب مسافر براساس تعداد هتل و مراکز اقامتی انجام می‌شود و براساس نیاز ما جذب مسافر انجام نمی‌شود. باید امکان این فراهم شود که برای یک سال آینده متقاضیان بتوانند برای سفر به کیش بلیت بخرند و هتل رزرو کنند.
در حال حاضر بیش از ۴۰ هتل در کیش مشغول به فعالیت است و تعدادی هتل هم در حال ساخت هستند اما با افتتاح این هتل‌ها هم نیاز جزیره تامین نمی‌شود.
به عنوان آخرین سئوال چه برنامه‌ای برای توسعه جاذبه گردشگری تجاری و خرید و بازگشت برند‌ها به جزیره کیش دارید؟
خوشبختانه جاذبه خرید دوباره احیا شده است و امسال شاهد حضور برندهای معتبر در بازارهای کیش بودیم. و با همت مدیرعامل محترم توانستیم پرواز مستقیم کیش- استانبول را برقرار کنیم. و برقرار ی این پرواز کمک می‌کند دسترسی به کالا آسان‌تر، بدون واسطه و ارزان‌تر شود و بنابراین قدرت خرید بازاریان افزایش یافت.
هر هفته دو پرواز به مقصد استانبول انجام می‌شود که سرعت ورود کالا به جزیره را افزایش داده است و این امکان حاصل شده است که به صورت تلفنی هم اجناس مورد نظر خود را سفارش دهند و قیمت تمام شده در این روند کاهش پیدا کرده است و همین افزایش سفارشات از ترکیه باعث متنوع شدن کالا‌ها در بازار در مدت زمان کوتاه شده است.
با توجه معافیت‌هایی در بخش واردات و گمرکات وجود دارد اجناس برند ترکیه از جمله ماوی ۳۰ درصد ارزان‌تر از خود بازار ترکیه به فروش می‌رسد و مردم می توانند این برند را در ترکیه ۶۰ درصد ارزان‌تر بازار داخل کشور خریداری کنند.
در حال حاضر این امکان به وجود امده است که اجناس به صورت مستقیم از نمایندگی‌ها در ترکیه خریداری شود و معتقدم اجناس بازار ارتقا یافته است و کالا ارزان‌تر به دست بازاریان و مردم می‌رسد.
منبع: ماهنامه آغاز