سید محمدرضا مداح
مشاور و مدیرکل حوزه ریاست سازمان منطقه آزاد کیش
منطقه آزاد تجاری - صنعتی کیش یکی از مناطق هفتگانه آزاد ایران است که در استان هرمزگان قرار دارد. منطقه آزاد کیش شامل جزایر کیش، هندورابی، فارور بزرگ و فارور کوچک است و اداره امور آن برعهده سازمانی است که مسئولیت‌هایش از سوی شورای عالی مناطق آزاد تجاری - صنعتی کشور تهیه و تصویب شده است.
کیش، اولین منطقه آزاد ایران و شهرت اصلی‌اش برای تفریحی بودن آن است. این جزیره، که یکی از مقاصد اصلی گردشگران ایرانی است، به شکل بیضی با طول ۱۵ کیلومتر و عرض ۷ کیلومتر و با مساحتی حدود ۹۱ کیلومتر مربع از لحاظ وسعت، دومین جزیره بزرگ خلیج‌فارس پس از قشم است.
سازمان منطقه آزاد کیش نیز نهاد حاکمیتی و پیشران توسعه و پیشرفت جزیره کیش به عنوان نخستین منطقه آزاد کشور است.
این خطه کوچک و پرجاذبه ایران عزیز در همه سالهایی که از تشکیل سازمان از سال 1372 یعنی 27 سال پیش می گذرد، در مسیر توسعه و بهبود مستمر و تدریجی بوده است و بر مبنای اطلاعات موجود، 10 مدیر عامل با نگرش ها و گرایش های مختلف برای بهبود این منطقه کوشیده اند.
با این همه و علیرغم اذعان به زحمات طاقت فرسای طی شده در همه سالهای گذشته، از منظر آسیب شناسی باید گفت که جزیره کیش در نیل به اهداف عالیه خود برای تبدیل شدن به جایگاهی درخور در تراز جهانی به توفیق کامل نرسیده است. بسنده کردن به موضوع گردشگری که البته از ارکان مهم هویتی کیش است و اکتفا به دروازه ورود کالاهای خارجی، همه آن چیزی نبوده است که قانونگذاران به ان می اندیشیده اند.
در چنین وضعیتی، بازنگری در مسیر پیموده شده و تقویت دستاوردهای مثبت و نیز پرهیز از تجربیات ناموفق، بسیار مهم و ضروری است.
این اتفاق در دوره کنونی مدیریت سازمان منطقه آزاد کیش رخ داده و فصل تازه ای در ترسیم و تصویرسازی از کیش آغاز شد. بر این مبنا، تبدیل کیش به دروازه ای برای صادرات کالا و خدمات دانش بنیان و تغییر کارکرد از واردات به صادرات مورد توجه قرار گرفته است.
در ره یافت جدید، این نکته آشکار است که باید از اقتصاد منبع محور به سوی اقتصاد نوآوری محور حرکت کنیم که تحقق آن کاری است زمانبر. در این مسیر بسیاری از روندها و فعالیتها اعم از فرهنگی، جهتگیری، سرمایهگذاری و امکانات باید تغییر کند و به مفاهیم و موضوعاتی توجه شود که مقوم کارآفرینی و اقتصاد دانشبنیان است. برای انجام این کارها، نیاز به ایجاد زیست بوم یا اکوسیستم کارآفرینی است که برخی از لوازم آن موجود است و برخی را باید بوجود آورد. البته این موضوع بدیهی است که نباید اقتصاد مبتنی بر ساخت و ساز را هم نادیده گرفت و برای آینده، از هر دو روش به طور ترکیبی بهره برد.
مأموریت تعریف شده برای منطقه آزاد کیش، توریسم و گردشگری، تمرکز خدمات فرهنگی رفاهی، صنایع پیشرفته، فناوری اطلاعات، ایجاد بورس، خدمات تجاری نفت و کالاهای نفتی و مرکزیت یافتن در زمینه نمایشگاه‌ها و همایش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای است و خوشحالیم که بگوئیم کیش در دو سال اخیر در پیوند با بازار سرمایه به استفاده از ظرفیتی تازه دست یافته است. توسعه واحدهای تولیدی دانش پایه با فعالیت منطبق با اقلیم و محیط زیست، همکاری با تمامی دانشگاهها برای تبدیل جزیره به قطب علمی هم از دیگر تلاشهای ارزشمندی است که صورت گرفته و با قدرت و جدیت تمام ادامه دارد.
موضوع دیگری که سازمان منطقه آزاد کیش در این دوره بر آن تاکید داشته، خروج از انفعال بوده است. سازمان همچنین در پذیرش پیشنهادات سرمایهگذاری شماری از علاقمندان به سرمایهگذاری، منفعل نبوده و به ترویج معیارهای مورد نظر و نیاز پرداخته شده است.
اصلاح فرآیندها، روان سازی و اصلاح و ارتقاء مقررات، رویه ها و فرآیندها نیز در سطح سازمان دنبال شده و ما اکنون شاهد سازمانی چابک و همدل برای انجام وظایف و ماموریتهای طراحی شده هستیم.
راهبرد کیش، ایجاد منطقه ای توسعه یافته است که بتواند الگویی برای دیگر مناطق کشور باشد؛ شهری پاک، هوشمند و خلاق، همه باید دست در دست هم دهیم تا کیش بتواند به مرکز انطباق یا همتراز سازی اقتصاد ایران با اقتصاد جهان تبدیل شود؛ مرکزی برای یادگیری فرایندهای روز و مطرح جهان.