جاسم پور که 39 ساله است با قهوه محلی که مزه بسیار تلخی دارد از ما پذیرایی می کند. جاسم پور که فوق لیسانس مدیریت جهانگردی و گردشگری دارد با کمک و حمایت معاونت گردشگری سازمان و معاونت فرهنگی دبیرخانه شورایعالی مناطق آزاد این خانه را احیاء کرده است. خانه مردم شناسی بومیان کیش.
این خانه برای بومیان نسل های گذشته کیش به ویژه اهالی روستای تاریخی سفین قدیم منزلت و جایگاه ویژه ای دارد زیرا اغلب آنها خواندن و نوشتن و قرآن را در این خانه آموخته اند. این خانه حکم مدرسه محله سفین را دارد.
او در گفت و گو با آغاز می گوید که قصد دارد کل منطقه بومیان کیش در سفین قدیم را به یک اکو موزه تبدیل کند.
جاسم پور معتقد است گردشگرانی که به کیش می آیند می توانند در اقامتگاه های بومیان اقامت کنند. برای رسیدن این بخش از جزیره کیش به یک منطقه گردشگری که دارای اقامتگاه های سنتی، رستوران و بازارچه های محلی باشد، او به حمایت بیشتر مسئولان نیاز دارد.
با محمد جاسم پور موسس خانه مردم شناسی بومیان کیش گفت و گو کرده ایم:
خانه مردم شناسی کیش از چه زمانی و با چه هدفی راه اندازی شده است؟
تقریبا از اواخر سال 1392 با موافقت صاحبخانه و با اخذ مجوز از سازمان منطقه آزاد كيش و بر اساس پایان نامه ای که در همین خصوص می خواستم ارائه کنم این خانه را به عنوان هسته اصلی اکو موزه مردم شناسی در نظر گرفتیم. این خانه هشتم فروردین ماه 1393 با هدف اشتغال زایی، مشارکت بومیان در بخش گردشگری و توسعه گردشگری پایدار برای جزیره کیش به خانه مردم شناسی بومیان کیش تبدیل شد و مورد بهره برداری قرار گرفت و الان حدود یک سال است كه مشغول به فعاليت است.
تمامی اتاق ها و فضاهای خصوصی و عمومی خانه با حفظ معماری سنتی با استفاده از مصالح بومی احیاء و مرمت شد و سبک زندگی بومیان کیش در 80 سال پیش بازسازی شد.
مساحت اين خانه چقدر است؟
اين خانه 200 سال قدمت دارد با 1200 متر مساحت و 15 اتاق.
این خانه دو حیاط مجزا برای آقایان و یک حیاط برای خانواده که بخش های بیرونی و اندرونی در آن وجود دارد. اتاق هایی در قسمت بیرونی واقع شده اتاق مهمان مردان و اتاق انبار خرما برای تهيه شیره خرما است. همچنين اتاق زمستانه و تابستانه که در قسمت اندرونی آن مکتبخانه ای است که در قدیم بچه ها در آنجا خواندن قرآن را می آموختند.
اتاق حجله عروس نیز از دیگر بخش های این خانه قدیمی است که با تزیینات قدیمی اتاق های حجله آن دوره باز سازی شده است. معمولا اين اتاق در خانه پدر عروس تزیین می شد و عروس و داماد 2 هفته بعد از عروسی در آن زندگي مي كردند. همچنين اتاق مهمان زنان و اتاق خواب اصلی صاحبخانه نیز در این خانه وجود دارد.
اگر بخواهیم اتاق های خانه را به صورت کامل معرفی کنیم باید این گونه معرفی کنیم:
اولین اتاق "مجلس" نام دارد که مخصوص اتاق مهمان مردان است. دوم اتاقی با عنوان "الحجره" است که به نوعی اتاق زمستانه است. اتاقی که فاقد پنجره و بادگیر است و مورد استفاده میهمان مرد در فصل زمستان بوده است. سومین اتاق "چندول" نام دارد که محل انبار خرما و استحصال شیره خرما است. فناوری استحصال شیره خرما مختص بومیان کیش است و سابقه ای 600 ساله دارد. "مصیف" چهارمین اتاق این خانه است که اتاقی با سبک معماری خاص و پشت به آفتاب ساخته شده و بادگیر و پنجره در آن تعبیه شده و در واقع اتاق زندگی در ایام تابستان است. مطبخ نیز پنجمین بخش این خانه است که آشپزخانه این خانه است. بیت العود (اتاق خواب)، بیت الافروخ (مکتب خانه)، بیت القهوه (اتاق مهمان زنان)، الفرشه (اتاق حجله)، بخار العیش (انبار مواد غذایی)، بخار (انبار ابزار صید و شناورها)، بخار الهوش (انبار علوفه)، سیم (تخت خواب تابستانی)، زریبه (باغچه منزل) و بخش دریایی و صید مروارید از دیگر بخش های این خانه است.
آیا این خانه در زمان تحويل نیاز به مرمت داشت؟
بله، خانه تقریبا 40 سال خالي از سكنه بود، خیلی از اتاق ها نیاز به تعمیر داشتند، سقف ها ريخته بود. به همين منظور يكسري از وسایل و چوب های چندول را از اطراف بندر لنگه و چارک تهيه كرديم، سقف آشپزخانه کلا تخريب شده بود كه با همان سبک قدیم مرمت و احیا شد. مصالح استفاده شده در ساخت این خانه سنگ های مرجانی، گِل، ساروج، دعن و چندل است.
وسایلی که در این خانه به نمایش گذاشته اید از کجا تهيه شده است؟
90 درصد وسایل در همین خانه حفظ شده بود و مابقي را هم آقای حسینی صاحب فعلی خانه در اختيار ما قرار دادند و توانستيم قسمت هایی که ناقص بودند را تکمیل كنيم.
کدام بخش ها و چه وسایلی را به نمایش گذاشتید؟
در حال حاضر هر اتاق وسايل مورد نياز خودش را دارد. در اتاق زمستانه ما چند ویترین با وسایل تزئيني قرار داديم و هر اتاق را بر اساس سبک قدیم آن بازسازی کردیم. بعضی از اتاق ها هم به صورت دست نخورده باقي گذاشتيم. درهای ورودي خانه بازسازی شده و فقط2 تا 3 اتاق باقي مانده که در برنامه های آینده آن هم بازسازی و احيا خواهد شد.
معمولا چه تعداد گردشگر از اين خانه بازدید مي كنند؟
در ایام عید تقریبا روزانه 150 تا 200 نفر بازديد كننده داشتیم. در روزهاي عادي هم بازديدكنندگان بين 50 تا 60 نفر متغير است.
معاونت گردشگری سازمان هم در پکیج های تبليغاتي، بروشورها و نقشه گردشگری نوروز، خانه مردم شناسي بومیان كيش را به گردشگران معرفی کرده است.
هزینه های بازدید را صرف نگهداری خانه می کنید؟
در این خانه تقریبا 10 نفر از بومیان شاغل هستند که مسئوليت راهنمايي، تبلیغات و پذیرایی و حسابداری را بر عهده دارند. براي پرداخت اين هزينه ها نیاز به بودجه داريم تا هزينه هاي پرداخت حقوق، و هزينه هاي كه به صاحبخانه پرداخت مي شود و هزينه هاي نگهداري و حفاظت و مرمت خانه تامين شود.
هزینه هاي مرمت خانه تا الان چقدر بوده؟ اين هزينه ها از کجا تامین شده؟
از ابتداي بازگشايي خانه، صاحبخانه بودجه ای را در اختيار ما قرار داد، مابقي هزينه ها هم از طريق درآمد حاصله از بازديدها تامين شد كه براي تعمیر و بازسازي خانه استفاده كرديم.
اينجا غذای محلی هم به بازديدكنندگان عرضه مي شود؟
در این خانه خدماتی هم به گردشگران ارائه می شود. خدماتی مثل: تهیه غذاهای محلی (نهار یا شام)، تهیه شیرینی های محلی (لقیمات، خنفروش و خبیصه)، تهیه نان های محلی (لوس، خمیر، چباب و بریزه) و تور دریایی و ماهیگیری.
گردشگران و افرادی که تمایل به دریافت این خدمات دارند می توانند برنامه ها و مراسم خانوادگی یا نشست های کاری خود را در محلی که در این خانه به آن اختصاص داده شده برگزار کنند.
این کار دو حسن بزرگ برای این خانه دارد. اول اینکه با این خدمات به درآمد زایی خانه کمک کرده ایم و دوم و از همه مهم تر اینکه ما برای پذیرایی از میهمانانی که به این خانه می آیند از بانوان محله سفین می خواهیم که غذاها، نان ها و شیرینی های سنتی و بومی منطقه را برای این مهمانان فراهم کنند که در واقع برای آنان هم اشتغال زایی کرده ایم.
پذیرایی هم به همان سبک سنتی است؛ البته بايد از یک روز قبل به ما اطلاع دهند تا نسبت به فراهم کردن غذاهای مورد نیاز اقدام کنیم.
برنامه های دیگری هم در این خانه داریم که در حال برنامه ریزی هستیم تا در آینده برگزار کنیم. برنامه هایی مثل تور بوم گردی با راهنمایی بومیان محلی، تور دریایی آموزش صید ماهی به همراه صیادان بومی و اقامت در اقامتگاه های سنتی و خانه های بومی.
منبع: ماهنامه آغاز